Çocuklarda Kabızlık

Çocuklarda Kabızlık

Basitçe tanımlamak gerekirse kabızlık katı gaitanın, seyrek ve zorlukla dışkılanmasıdır .

Çocukların yaş gruplarına göre dışkılama sayıları değişkenlik gösterir. Yenidoğan döneminde günde 4-5 kez dışkılama normalken, 6.ayından sonra günde 4 defadan daha az dışkılama beklenir. 2 yaşında olan bir çocuğun dışkılaması günde 2’den daha az olabilir. Yaş ile birlikte dışkılama sayısında azalma gözlenebilir.

Çocukluk çağında en çok gözlenen fonksiyonel kabızlık (%95) olup altta yatan her hangi bir hastalığa bağlı olmayan ek besinlere geçiş döneminde, tuvalet eğitimi esnasında, okul çağında beslenme bozukluğu ve stres etmenleri gibi nedenlere bağlı olarak görülen kabızlıktır.

• Haftada iki ya da daha az dışkılamanın olması,
• Ağrılı ve sert dışkılama,
• Büyük çaplı dışkılama ve aşırı dışkı birikmesi öyküsü
• Tuvaletini söyleyen çocukta en az haftada bir kez dışkı kaçırma öyküsü bulunması fonksiyonel kabızlığı destekler.

Organik nedenli kabızlık (%5) daha çok çocuktaki anatomik bozukluklara, sinir ve kas hastalıklarına bağlı, bazı barsak hastalıklarında, inek sütü protein alerjisinde ve bazı hormonal-metabolik hastalıklara bağlı olarak gözlenir.

Kabızlık Nedenleri

Bebeklerde

• Katı gıdalara geçişler ve mama konsantrasyonunun değiştirilmesi
• Anne sütünden inek sütüne geçişte çok fazla inek sütü tüketmek (1 yaş önce inek sütü verilmemelidir)
• Diş çıkarma ve emekleme döneminde bebeğin yanlış beslenmesi
• Bebeklikte kullanılan demir ilaçları

Çocuklarda

• Posalı ve sulu yemekler yerine katı gıdalarla beslenmek
• Devamlı karbonhidratlı ve lifsiz gıdalar tüketme
• Yeterli su tüketmemek
• Fast-food ve abur cubur tüketimi
• Okul çağında tuvalete gitmemek ya da çizgi film/oyunu bırakmamak için erteleme
• Dışkı yaparken ağrı nedeniyle tuvalete gitmemeyi alışkanlık haline getirme
• Tiroid hormonunun az salgılanması (hipotriodi)
• Kalın bağırsakta sinir sisteminin iyi gelişmemesi
• Bağırsak genişliği, bağırsak yavaşlığı gibi doğuştan gelen sorunlar
• Anüsün olması gereken yerden daha aşağıda yerleşmesi nedeniyle oluşmuş anal fissür
• Makat darlığı
• Aile içi sonuçlar, yeni bir kardeş, okula başlama, anne baba ayrılığı gibi durumlar
• Kullanılan ilaçlar varsa yan etkileri

Çocuklarda kabızlık belirtileri neler olabilir?

• Birkaç gün tuvalete çıkmama
• Tuvaletini yaparken zorlanma ve katı dışkı
• Ayak uçlarında durma ya da bağırsak hareketini tutmak için dans eder gibi görünmek
• Karın ağrısı ve şişlik
• Sızıntı nedeniyle kirlenmiş iç çamaşırı
• Enkomprezis: Makattaki taşlaşmış olan dışkının boşaltılamaması nedeniyle yeni gelen ve nispeten daha yumuşak olan dışkının alta kaçırılması
• Dışkının mesaneye bastırması nedeniyle idrar kaçırma
• Makatta kan gelmesi
• Sık görülen idrar yolu enfeksiyonları
• İştahsızlık
• Normalden farklı olan huysuz davranışlar

Tedavi

1. Çocuk ve Aile Eğitimi

• Tuvalet eğitimine erken başlanıldıysa, baskıcı ve yanlış bir tutum izlendiyse tuvalet eğitimine ara verilmeli ve bu durum ile ilgili çocuk hekiminden bilgi alınmalıdır.
• Çocukları yaş grubuna uygun tuvalete oturtarak ve basamak ile ayaklarını destekleyerek rahat dışkılamalarını sağlamak gerekir. Mümkün olduğunca her gün yemeklerden 5-15 dakika sonra düzenli olarak aynı saatlerde günde iki kez tuvalete oturtmak tercih edilmelidir. Tuvalette en az 15 dakika zaman geçirilmesi ve bu süreci keyifli hale getirecek eğlenceler bulunarak beklenmesi sağlanmalıdır. Tuvaletini yaptıklarında başarıları övülmeli, başarısızlık olduğunda hiçbir zaman cezalandırılmamalıdır.

• Düzenli olarak spor yapmak, asansör yerine merdiven kullanmak, koşmak, yürümek

2. Beslenmenin Düzenlenmesi

Kabızlık 6 ay-1 yaş arası ek beslenme sürecinde geliştiyse beslenmenin düzenlenmesi için çocuk hekiminden bilgi alınmalıdır.

Daha büyük çocuklarda lifli besinlerin tüketilmesi (meyve, sebze, kuru baklagil ve kepekli tahıllar) ve sıvı alımının iyi sağlanması gereklidir.

Çocukların kabızlığını önleyici beslenme

1 yaştan küçük çocuklarda;

• Mevsim meyve ve sebzelerini çocuğun bulunduğu aya göre püre veya pütürlü kıvamda verilmelidir.
• Meyve veya sebze suyu olarak posasından uzaklaştırılarak verilmesi tercih edilmemelidir.
• Yoğurt, ayran ve kefir gibi probiyotik içerikli gıdalar da öğünleri içerisinde bulunmalıdır.

1 yaştan büyük çocuklarda;

• Tam tahıllı buğday, yulaf gibi tahıllar
• Erik, kayısı, incir, üzüm, armut, kırmızı renkli meyveler (çilek, kiraz) portakal, mandalina gibi lifli meyveler
• Ispanak, semiz otu gibi yeşil sebzeler ve pırasa, kabak gibi lifli sebzeler
• Yoğurt, ayran, kefir gibi probiyotikler
• Zeytinyağı
• Sıvı alımı sağlanmalıdır.

Kabızlık Nedeniyle Oluşan Diğer Sorunların Tedavisi

Anal Fissür Tedavisinde

Kabızlığı gidermenin yanı sıra aynı dönemde ılık oturma banyoları ve ağrı kesici kremlerle fissürün iyileşmesi sağlanmalıdır.

Makat Sarkmasında

Doktor tarafından rektumun yerine geri itilmesiyle manüel olarak tedavi edilebilir. Doktorun yönlendirmesi bağırsak hareketlerini kolaylaştıran ilaçlar veya bir gliserin fitili kullanılabilir.

Dışkı Kaçırmada

• Dışkı yumuşatıcı ilaçlar
• Çocuğu eleştirmeden, cezalandırmadan olumlu bir iletişim kurulması
• Aile arasında ilişkiler bozuksa psikologdan yardım alınması
• Çocuk stres altındaysa nedenlerinin ve çözüm yollarının araştırılması
• Ebeveynler tarafından düzenli tuvalet alışkanlığının kazandırılması
• Lifli gıdalar, bol meyve ve sebzeler, bol su tüketmek faydalı olabilir.