Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE)

Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE)

Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları (İYE) sık görülür.

Bebeklik döneminde erkeklerin idrar yolu enfeksiyonları geliştirmesi daha olasıdır. Bebeklikten sonra kızların idrar yolu enfeksiyonu geliştirme olasılığı daha yüksektir. İYE’ler kızlar arasında daha yaygındır çünkü kısa üretraları bakterilerin idrar yollarından yukarı taşımasını kolaylaştırır. Sünnet olmamış bebek çocuklar (çünkü bakteri sünnet derisinin altında birikme eğilimindedir) ve şiddetli kabızlığı olan küçük çocuklar (çünkü ciddi kabızlık da idrarın normal geçişine engel olur) de İYE’lere daha yatkındır.

Küçük bebekler ve İYE’leri olan çocuklarda, üriner sistemlerinde üriner enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getiren çeşitli yapısal anormalliklere sahip olabilir. İYE’li yenidoğan ve bebeklerin% 50’sinde ve İYE’li okul çağındaki çocukların% 20 ila 30’unda böyle anormallikler vardır.

Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri

İdrar yolu enfeksiyonu olan yenidoğanlarda ateş dışında hiçbir belirti olmayabilir. Bazen iyi beslenmezler veya kilo alamazlar. Halsizlik, emmede azalma, sarılık, uzamış sarılık, olabilir. Kusarlar veya ishal bile olabilirler. Yeni doğanlardaki idrar yolu enfeksiyonları vücut çapına yayılabilir sepsis denilen tablo geliştirebilir .

İYE olan 2 yaş altındaki bebekler ve çocuklar arasında ateş, kusma, ishal, karın ağrısı veya kötü kokan idrar olabilir.

İYE olan 2 yaş üstü çocuklar genellikle yetişkinlere benzer bir mesane veya böbrek enfeksiyonunun tipik semptomlarına sahiptir.

Mesane enfeksiyonu (sistit) olan çocuklar genellikle idrar yaparken ağrı veya yanma, sık sık ve acilen idrara çıkma ihtiyacı ve mesane bölgesinde ağrıya sahiptir. İdrar yapma veya idrar tutma zorluğu çekebilir ( idrar tutamama ). İdrar pis kokulu olabilir..

Böbrek enfeksiyonu olan çocuklar (piyelonefrit) genellikle etkilenen böbrek, yüksek ateş, üşüme ve genel bir hastalık hissi (kırgınlık) yüzünden yan veya sırt ağrısına sahiptir.  Belirtiler daha şiddetlidir.

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda böbreklerde etkilenebilir. Bu etkilenme ile böbreklerin bazı bölümlerinde skarlar oluşabilir. İYE geçirme sıklığı kontrol altına alınamaz ise böbrek fonksiyonları azalmaya başlayabilir.

Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonlarında Teşhisi

• İdrar Tahlili

Laboratuvarda, idrarı inceleyerek ve mevcut herhangi bir bakteri üreyip üreediğini farketmesi için bir idrar kültürüne göndererek   İYE tanısı konur. .

Tuvalet eğitimli çocuklar, temiz yakalama yöntemini kullanarak idrar örneği sağlayabilir. Bu yöntemde, üretranın açıklığı antiseptik içeren küçük bir ped ile temizlenir. Ardından çocuk tuvalete az miktarda idrar yapması istenir, daha sonra orta akımdan idrarın kaba konması ayarlanır. Bu orta akım idrarı iyi bir idrar örneği toplama yöntemidir.

Bazen idrar alınamadığında ya da kontaminasyon görüldüğünde küçük çocuklardan ve bebeklerden idrarı üreterek mesaneye üretral açıklıktan ince, esnek, steril bir tüp sonda  sokarak alırlar. Bu sürece kateterizasyon denir.

İdrar torbası ile de idrar örneği alınabilir. İdrar torbası ile idrar örneği almak biraz sıkıntılıdır. Anüs bölgesi, dışkı bulaşı ile idrarın kontamine olma olasılığını artmaktadır.

Bir İYE olan çocuğun idrarında bazen kan ve beyaz kan hücrelerini de görebiliriz. Bu da bize İYE tanısı koymamıza yardımcı olur.

İdrar tahlili ile beraber , sonucu 2 gün sonra çıkmak üzere idrar kültürü de gönderilir.   Kültür bu testlerin en önemlisidir.

• Görüntüleme testleri

Rutin  gebelik öncesi prenatal ultrasonografi sırasında üriner sistemdeki birçok yapısal anormallik teşhis edilebilir. Bununla birlikte, bazen çocuklar doğum öncesi ultrasonografi sırasında görülemeyen anormalliklere sahiptir. Bu nedenle, tek bir İYE bile geliştiren her yaştan ve 3 yaşından küçük kız çocuklar, üriner sistemin yapısal anormalliklerini araştırmak için genellikle daha ileri testlere ihtiyaç duyarlar. Tekrarlayan İYE’leri olan büyük  kızların da bu testlere ihtiyacı vardır.

Ultrasonografi böbrek ve mesanenin anormalliklerini ve tıkanıklıklarını belirlemek için yapılır.

• Voiding Sistoüretrografi

Voiding sistoüretrografiye hangi durumlarda kullanılır?

Böbreklerin, üreterlerin ve mesanenin anormalliklerini daha iyi tanımlamak için  işeme anında (VCUG) yapılabilir ve idrar akışının kısmen ne zaman geri kaçtığın (reflü) tanımlanabilir. .

Vezikoüreteral reflü şüphesinde VSUG incelemesine gerek duyulur.

Bazı çocukların üreterleri içine geri akım oluşur, idrar geri kaçar ve bu durum vezikoüreteral reflü olarak tanımlanır. Kaçağın seviyesine göre böbreklerde hasarlanmalar olabilmektedir.

• Sintigrafi

Genellikle reflü tespit edilmiş vakalarda böbreklerde hasarlanma olup olmadığını anlamak için yapılan daha ileri bir tetkikdir.

İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunma

• İYE’lerin önlenmesi zordur, ancak uygun hijyen yardımcı olabilir.
• Dışkılamadan sonra ve bakteri üretral açıklığa girme şansını en aza indirmek için idrar yaptıktan sonra çocukların popolarını önden arkaya kendilerini silmeleri öğretilmelidir.
• Hem erkek hem de kız çocuklarının üretral açıklığı etrafındaki cildi tahriş edebilecek sık köpüklü banyolardan kaçınmak,
• Erkek çocukların sünnet olmasi bebeklik döneminde İYE riskini azaltır. Sünnetli erkek çocuklarına, sünnet edilmemiş çocuklara göre sadece 1 / 10’unda İYE bulaşır
• Düzenli idrara çıkma ve düzenli dışkılama (özellikle şiddetli kabızlığın tedavisi) İYE riskini azaltabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonlarında Tedavi

İYE antibiyotik ile tedavi edilir. Çok hasta görünen veya ilk test sonuçları İYE olduğunu düşünen çocuklara kültür sonuçları alınmadan önce antibiyotik verilir. Aksi takdirde, İYE tanısını doğrulamak için kültür sonuçlarını beklememiz gerekebilir. Tedavi tipik olarak 7 ila 14 gün sürer. Yapısal anormallikleri teşhis etmek için testler gerektiren çocuklar, testler tamamlanıncaya kadar antibiyotik tedavisine daha düşük bir dozda devam eder. Koruma amacıyla verilir.

Bazı idrar yollarında yapısal anormallikleri olan çocuklarda sorunu düzeltmek için ameliyat gerekebilir. Bir kısım çocuk ise enfeksiyonunun tekrarını önlemek için günlük antibiyotik alması gerekir. VUR ciddi olan çocuklar genellikle ameliyata ihtiyaç duyarlar ve ameliyat bitene kadar antibiyotik kullanmaları gerekir. VUR’u şiddetli olmayan çocuklar yakından izlenir ve koruma amaçlı antibiyotik verilebilir.